Vrijdag 21 december - 10 jaar

Vandaag is het precies 10 jaar geleden dat ons werd verteld dat Kevin behandeld zou gaan worden voor leukemie.

Sinds september was het een zoektocht geweest naar hetgeen hem zo ziek maakte. Er waren blasten (voorloper cellen) gevonden in het beenmerg maar dat was op zich nog niet alarmerend, bij iedereen zou je dit kunnen aantreffen als je een onderzoek deed, volgens de dokter. Feit was wel dat het percentage was toegenomen bij de punctie in oktober. Begin december werd Kevin weer zo ziek. Sinterklaas mochten we nog thuis vieren maar 6 december werd hij toch echt verwacht in het AMC. De dokter was vast besloten nu de onderste steen boven te krijgen om er achter te komen wat er toch aan de hand was. Alle disciplines op elk gebied werden geraadpleegd, de één na de andere specialist verscheen aan zijn bed en er werd gebeld met allerlei deskundigen uit andere ziekenhuizen. Wat het niet was, dat wisten ze vaak wel maar wat het wel was, bleek moeilijk te duiden. De lijst van mogelijke aandoeningen werd korter en korter, het was een kwestie van wegstrepen. Bij de laatste beenmergpunctie was gebleken dat het percentage blasten wederom was gestegen echter was het nog steeds te laag om over leukemie te spreken. Ondanks dat werd besloten Kevin te gaan behandelen met het protocol wat hoort bij leukemie gebaseerd op het toch groeiende aantal "slechte" cellen en ook omdat men hoopte dat wat het ook was hiermee geëlimineerd zou worden. Ik zie ons nog zitten in de familiekamer samen met de dokter die ons dit meedeelde. We waren in verwarring: geen leukemie maar wel de behandeling en vanaf nu werd de diagnose ook leukemie genoemd. We snapten echter heel goed dat er iets moest gaan gebeuren omdat het meer dan duidelijk was dat Kevin erg ziek was dus een keus was er niet. 

Die nacht heb ik alleen maar liggen huilen en dreunde het onafgebroken in mijn hoofd: "Kevin heeft leukemie".

Altijd als we de kerstboom versieren doen we dat met kerstmuziek om een beetje in de stemming te komen, dat deden we altijd al en dat doen we nu nog. Ik tel op mijn vingers de jaren dat we kerst vieren zonder Kevin en hou er zeven omhoog zonder iets zeggen naar Eric. Hij weet direct wat ik bedoel en slaat zijn armen om me heen, we voelen het allemaal in ons gezin.  De poging om in kerstsfeer te komen met de muziek lukt niet en voelt eerder als hinderlijk. Weer een kerst zonder Kevin, al zeven keer, hoe kan dat nou toch?

Deze tijd van het jaar blijft lastig. De herinneringen aan deze periode komen onaangekondigd en op de gekste momenten omhoog.  De drukte in de winkel en de afleiding die dat geeft vind ik nu wel fijn. Het staat lijnrecht tegenover elkaar: de vrolijkheid en gezelligheid aan de ene kant en de leegte en het gemis van Kevin aan de ander kant. Het blijft een ingewikkelde combinatie.  

Het blijft wrang om alleen in herinneringen te kunnen terugdenken aan Kevin, beseffend dat daar geen momenten meer zullen bijkomen. De herinneringen zijn niet altijd alleen maar leuk, we hebben zoveel gezien en meegemaakt en deze beelden blijven me achtervolgen.

Ondanks dat probeer ik zoveel mogelijk de fijne en mooie dingen te zien en wil ik die vasthouden want wat mooi is gaat nooit meer weg. Kevin zal er altijd zijn. 

Zondag 31 december - Misselijkmakend gemis

Een paar weken geleden kwam ik haar tegen in de supermarkt. Ze vroeg: "hoe gaat het nu met je?"
Door het woordje "nu" was ik in verwarring. Wat bedoelt ze? Nu zoals hier op dit moment of nu in de zin van na al die tijd? Mijn aarzeling vatte ze op om zichzelf te verduidelijken door te vragen: heb je het een beetje verwerkt? Het is goed bedoeld en het is ook fijn als mensen vragen hoe het gaat, dat vind ik echt. Maar verwerkt hebben, nee, dat heb ik niet. Wat is verwerkt hebben trouwens en wanneer heb je iets verwerkt? En weet je het dan ook?
Verwerken, een plaatsje geven, het leven gaat door, het zijn zulke clichés die zo vaak gezegd worden. Hét leven gaat inderdaad door maar na het overlijden van Kevin is míjn leven gekanteld, afgebrokkeld en in puin achtergelaten. Wat ik probeer is op de brokstukken een nieuw leven op te bouwen want dat oude leven is voorgoed weg. Er is altijd een leven voor en een leven na. Een leven met Kevin en een leven zonder.
Wat ik probeer is het gemis te verweven in mijn leven maar de rafels blijven, ik probeer het in te passen maar het past zo slecht.

Het is vandaag de laatste dag van het jaar. Het besef van weer een jaar voorbij zonder Kevin dringt zich in alle hevigheid op. We hebben ons weer een jaar verder geworsteld. Dat klinkt misschien heftiger dan het is. We functioneren prima, we staan rechtop en gaan vooruit, letterlijk en figuurlijk.
Je moet stappen nemen om ergens te komen, soms sla ik een zijpad in maar uiteindelijk kom ik toch weer uit op de weg die voor me ligt. Dat die weg niet keurig geplaveid is weet ik allang, het maakt me niet uit dat ik soms hobbels en bochten tegenkom. Soms vind ik een dwaling zelfs prettig, het brengt me terug naar de essentie van alles.
Heel soms verlies ik me compleet in het gemis en kan ik niets anders dan huilen. Het zachte dekentje wat over het gat in mijn lijf ligt maakt plaats voor een misselijkmakende pijn. Na ruim vijfenhalf jaar voel ik dat nog altijd, de frequentie wordt minder maar de hevigheid niet.
In deze periode is Kevin dichterbij dan ooit, hij is in alles wat we doen, in alle gesprekken die we voeren. Zes jaar geleden was de laatste Oudjaarsdag met hem. Proosten op een gelukkig Nieuwjaar deden we niet, in plaats daarvan hielden we elkaar met ons vieren in tranen stevig vast.
Broos en kwetsbaar zat hij in de rolstoel voor het raam te kijken naar het vuurwerk. Het doet me pijn als ik daaraan terugdenk. Ik had de wereld willen geven voor hem maar ik was niet bij machte ook maar iets te doen, behalve er zijn.

Allerliefste schat van me, vanavond schieten we een paar pijlen naar jou. Geniet ervan en voel onze liefde die we meesturen.

Zaterdag 26 november - Vijf jaar

Lieverd,

het is vijf jaar geleden dat je in het WKZ op de IC lag. 24 November werd besloten dat je geïntubeerd zou worden om aan de beademing te gaan. Er waren te veel complicaties en het was te ingewikkeld. Op deze manier hoopte men dat je rust zou krijgen en daardoor beter zou herstellen. Eén kans, twee opties: erop of eronder. Sinds 13 november was je in het ziekenhuis en wat was je ziek, het ging door merg en been, het sneed dwars door m'n ziel je zo te zien.
Als ik terugkijk naar dit soort gebeurtenissen dan dringt nu pas de waanzin tot me door.
De wereld waarin we zaten was een wereld waarin we alles "normaal" vonden, waarin we ons lieten leiden door hetgeen zich voordeed. Veel keus heb je daar ook niet in en we waren zeker niet alleen maar volgzaam en zaten vaak vol kritische vragen maar toch doe je alsof de hele wereld gek is, behalve wij. Het was onze wereld waarin we een bizarre vorm van overleven hadden ontwikkeld.
 Het was de enige manier om overeind te blijven.

Het zijn de beelden waar ik nog steeds last van heb, beelden van jou die op mijn netvlies staan.  Misschien omdat ik er nu met afstand naar kijk waardoor ik het anders zie. Wat me nu vooral zo raakt is de onmenselijke heftigheid. Ik zag dat toen minder of misschien zelfs wel helemaal niet. Nu vragen we ons met regelmaat af hoe we dit in hemelsnaam aangekund hebben. Het moet een onderdeel van de overlevingstactiek zijn geweest wat ervoor zorgt dat je blijkbaar niet alles in de volle breedte tot je neemt als je er middenin zit.

Vijf jaar geleden.......het klinkt zo lang maar zo voelt het niet. En toch is het een hele tijd. Er is ook van alles en nog wat gebeurd, zoals dat gewoon is. November is voor mij het beginpunt wat uiteindelijk naar het einde leidde. Dat wisten we toen uiteraard niet. Misschien was het tegen beter weten in maar hoop houdt je gaande en wat nog het allerbelangrijkste was: jij wilde leven, je was vastbesloten beter te worden en je moest en zou uit de rolstoel.
Elke dag leven wij met jouw gemis en in deze periode verdiept zich dat nog meer. Alles kost me zoveel meer moeite, niets lijkt vanzelf te gaan. Ik ga dan vanzelf wat in de terugtrek-modus, ik zoek wat minder contact en ben graag thuis. Anderzijds is het precies deze periode dat we het druk hebben in de winkel dus weinig tijd voor bezinning. Het eerste jaar vond ik dat heel lastig maar dat gaat nu goed. Het loopt niet meer door elkaar heen, ik kan dat beter kaderen. De regie over de laatjes in mijn hoofd heb ik steeds meer zelf in handen, ik kan steeds beter bepalen wanneer ik welk laatje open.
Blijkbaar is een mens heel goed in staat hier een leefbare vorm in te vinden. Dat ene hardnekkige slecht sluitende laatje neem ik voor lief, er komt vast een moment dat ook die soepel open en dicht gaat.

Zondag 2 oktober - Jarig

Lieve Schat,

we hebben het weer gehad, je geboortedag op 15 september. Ik vind dat echt de vreselijkste dag van het jaar, nog veel erger dan je sterfdag. Bij je sterfdag klopt het gevoel wat je hebt bij die dag, bij die periode. Bij je verjaardag niet, dat moet leuk zijn, gezellig, feest, cadeautjes, taart. De taart is er nog steeds, de rest niet. Die dag heb ik leven gegeven, die dag werd ik moeder. Moeder blijf je voor altijd maar het kind wat mij moeder maakte is er niet meer.
Het was een prachtige dag, zonnig en warm. We hadden besloten om naar het strand te gaan. Dat is eigenlijk de beste invulling voor deze dag, we zijn samen met ons drieën maar je kunt ook een beetje voor je uit zitten staren en de gedachten de vrije loop laten.
 Er wordt nog zo veel aan je gedacht. Bij het wakker worden liep mijn telefoon al over van lieve berichten en zag ik op Facebook berichten over jou en ook aan jou gericht. Bloemen en kaarten kwamen binnen, allemaal met lieve woorden. Geraakt was ik door de kaart van de pedagogisch medewerkster van het WKZ, dat zij nog altijd aan jou denkt ruim vierenhalf jaar na je overlijden, dat doet me weer beseffen wat jij een indruk wist te maken op mensen.
Ik vind dat mooi, het doet me zo goed te merken dat je niet vergeten wordt. Mijn grootste angst krijgt hiermee ongelijk.
's Avonds zijn er vrienden en familie langs geweest  Het is fijn dat zij komen, het is fijn te voelen dat zij bij ons willen zijn en samen met ons jouw verjaardag komen "vieren". Het was een heerlijke zwoele avond, we hebben buiten gezeten met de kaarsjes aan en een taartje gegeten, precies zoals jij het ook had gedaan.  Iedereen weet waarom die hier is, wat leidt tot fijne gesprekken in een bijna  serene sfeer. Die onderlinge verbondenheid op dit soort momenten koester ik. Ik merk dat ik het nodig heb. Toen het donker was hebben we een wensballon vol met liefde naar je gestuurd, ik hoop dat je hem hebt gepakt.
Van tevoren vraag ik me af hoe ik deze dag moet doorkomen en als ik 's avonds ga slapen ben ik blij dat de dag weer voorbij is. Het katerige gevoel houdt nog een paar dagen stand en dan ebt het weg.

Dit was de vijfde verjaardag zonder jou. Je had 22 geworden maar als ik naar je foto kijk, dan zie ik een kind. Wij worden ouder, Tirza is je nu twee jaar voorbij, ik zie iedereen ouder worden om ons heen maar jij niet, jij zult altijd 17 blijven.

Vrijdag 2 september - Verdriet 2.0

De titel zou net zo goed Verdriet 8.0 of  46.0 kunnen zijn. Het evalueert, reset zich maar of al die versies tot verbetering leiden, is nog maar de vraag. Het leidt een eigen bestaan binnen in mij. Het wil altijd op de eerste plaats staan en gaat daarin zo ver dat het alle andere verdringt. Het maakt zich groot om zo veel mogelijk plaats in te nemen. Meestal roep ik het tot de orde en sta ik het niet toe en stuur ik het weer terug naar achteren: niet voordringen jij! Maar soms is er geen houden aan, dan knokt het zich naar voren en dringt het zich op, bijt zich vast en gaat niet meer weg. Het trekt me onder, laat me happen naar adem. Er tegen vechten heeft geen enkele zin, het wint toch dus laat ik het maar gebeuren en geef me er volledig aan over. Ik zoek troost in veilige armen, huil vol overgave en snotter zakdoeken vol tot Het Verdriet, voldaan over de overwinning, zich terugtrekt. Het is als een storm die gaat liggen, ik weet dat het voorbij gaat en het dan voorlopig weer rustig is.
Ik vind het niet erg, eigenlijk zelfs in tegendeel. Zolang ik het verdriet blijf voelen, voel ik Kevin. Dit gevoel hoort bij mij en staat me niet in de weg om evengoed te kunnen genieten en zelfs gelukkig te zijn. Het blijkt prima naast elkaar te kunnen bestaan.
5 September is het precies vierenhalf jaar geleden dat Kevin overleed en 15 september zou hij 22 jaar worden. Al medio augustus begint er zich een onrust te settelen in mijn lijf als voorbode voor september. Mijn lijf reageert eerder dan mijn hoofd: slecht slapen, vage misselijkheid en emotioneel.
Tijd blijkt geen garantie te zijn alhoewel tijd wel veel doet. De radeloosheid en de wanhoop van het begin is er niet meer. Toen kon ik me geen voorstelling maken hoe het zou zijn na vier jaar, ik kon toen überhaupt niet begrijpen dat er een moment zou komen dat ik zou moet zeggen: vierenhalf jaar geleden is Kevin overleden. En toch doe ik het nu maar begrijpen doe ik het nog steeds niet......

Woensdag 3 februari - Vier jaar geleden

"De dag begint mooi met later op de dag kans op hagel en natte sneeuw", hoor ik vanochtend zeggen op de radio.
Vier jaar geleden was het precies zo, alleen werd er toen echte sneeuw voorspeld.
We moesten 's morgens naar het WKZ omdat Kevin's benen niet wilden doen wat hij wilde. Een beenmergpunctie moest uitkomst brengen.
's Middags begon het te sneeuwen en het hield niet meer op. De wereld veranderde in een witte wereld. Laat in de middag kregen we slecht nieuws: Kevin zou niet meer beter worden.
Oorverdovende stilte. Hersens die schreeuwen dat het niet waar kan zijn. Een hart wat bevriest.
Toen we later naar huis reden door de witte wereld, waren we bijna de enige op de weg, alleen in een wereld die bedekt was met een witte, zachte maar ijskoude deken. Alsof de natuur zich conformeerde aan ons.
Als de dag van gister weet ik alles nog van deze dag, ook totaal onbenullige dingen die ik helemaal niet hoef te weten. Het lijkt wel of de dag zich vastgeklonken heeft in mijn herinneringen, maar ook het weekend wat erop volgde. Uit balans, verdoofd en kotsmisselijk was ik. En wat vond ik het fijn dat er zoveel mensen langskwamen die warme armen om ons heen sloten. Delen en steunen houdt je op de been.

Vanaf nu nog een maand. Dat wisten we toen nog niet. "Een paar maanden" had de dokter gezegd. Wat is een paar? Zijn dat er twee, vijf, negen? Niemand die het wist maar een maand had niemand  zien aankomen, ook de dokter niet.
Kevin heeft zolang gevochten maar nu hij wist dat vechten geen zin meer had, ging het ook niet meer.
Vandaag gaan mijn gedachten veel terug naar vier jaar geleden. Ik vraag me af hoe je het kan handelen als je als 17-jarige een dergelijke boodschap te horen krijgt? Wat is er in zijn hoofd omgegaan? Het is toch niet te doen als je hoort dat vechten geen zin meer heeft, dat al het vechten voor niets is geweest? We hebben er veel over gesproken dus ik heb daar wel een beeld bij maar wat er werkelijk in iemands gedachten afspeelt, dat kun je immers niet weten.
Wat ik wel weet is dat ik vanaf toen zoveel mogelijk bij Kevin was, bewust van het feit dat er een moment zou komen dat dat niet meer zou kunnen, hoe dubbel dat ook is. Die intensiteit koester ik nog altijd, ik kijk  daar toch, ondanks alles, met veel warmte op terug.

Dinsdag 1 december - Missen

Lieverd,

ik wil eventjes met je praten. Ik doe het maar zo want dan blijven de woorden staan en hoop ik dat het aankomt bij je. In mijn hoofd praat ik vaak tegen je maar word ik ook dikwijls weer afgeleid door andere dingen of is het moment weer voorbij dat het kon. 

We hebben het druk, we hebben een tweede winkel geopend in Haarlem. Het geeft veel energie om met iets nieuws bezig te zijn en mijn hoofd vol te hebben. Soms is het zo vol dat ik denk als er nog iets bijkomt dat er ontploffingsgevaar dreigt. En zomaar, plotsklaps zonder aankondiging, klieft het gemis van jou er dwars doorheen. Hoe druk het ook is en hoezeer ik ook in beslag word genomen, de gedachten aan jou zijn er opeens en dringen altijd voor, dwars door alles heen. Misschien omdat ik je praktische, nuchtere kijk op dingen mis, maar ook je "over de top"-ideeën waarbij je je fantasie de vrije loop liet maar waarvan we uiteindelijk, gierend van het lachen, tot de conclusie kwamen dat "dat het toch niet helemaal was".

Misschien is het gemis meer omdat we met iets nieuws bezig zijn, iets waar jij geen deel van uitmaakt en omdat het overduidelijk is dat we "door" gaan. Ook zonder jou. Ik weet dat we verder moeten en dat doen we ook maar het gemis lijkt daardoor nog wel meer. Een pijnlijke confrontatie. 

Ik krijg het ook niet op een rijtje: verder gaan, dat ook echt willen, ook wetend dat dat nodig is maar toch altijd het gevoel hebben dat het niet klopt. Misschien is dat wel tekenend voor hoe het nu is: het klopt gewoon niet meer. 

Er zijn dagen die ik echt niet te doen vind, zoals je geboortedag. Dat vind ik de ergste dag van allemaal.       21 zou je zijn geworden.....

Er zijn dagen dat het goed gaat, dan fladder je in en uit mijn gedachten zonder dat ik daar speciale gevoelens of gedachten bij heb. En er zijn dagen dat ik niet naar je foto kan kijken of het over je kan hebben zonder tranen. Zoals nu. Ik miste je al zo en na ruim drieënhalf jaar merk ik dat het nog erger kan.
Ik wist niet dat het kon.